5 czerwca 2025 roku Biblioteka Publiczna Gminy Wiązowna miała zaszczyt współtworzyć spotkanie poetyckie z Mariolą Pryzwan – znakomitą biografką i autorką książki „Lilka”, poświęconej Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Patronce Roku 2025. Wydarzenie odbyło się w Rezydencji Marianna w Majdanie, gdzie uczestniczyłyśmy na zaproszenie pani Justyny Denarskiej. W miejscu, pełnym ciepła i wrażliwości, spotkaliśmy się, by uczcić pamięć jednej z najważniejszych poetek dwudziestolecia międzywojennego.
Spotkanie rozpoczęło się od czytania przez kadrę biblioteki wybranych wierszy Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Utwory – pełne emocji, subtelności i zachwytu nad światem – poruszyły nie tylko nas, ale również mieszkańców Domu Opieki. Mariola Pryzwan, zabrała nas w niezwykłą, literacką podróż śladami Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, bogatą w szczegóły, pełną czułości i pasji. Lilka, bo tak nazwała się Maria Pawlikowska Jasnorzewska, urodziła się 24 listopada w Krakowie, zmarła 9 lipca 1945 roku w Manchesterze. Była poetką, dramatopisarką, ale także uzdolnioną malarką. W młodości tworzyła sporo akwareli i rysunków, a nawet zarabiała na ich sprzedaży. Dziś prace te traktowane są na ogół jako ciekawostka, warto jednak przyjrzeć się im bliżej, bowiem świat malarstwa Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej to kraina barwna, pełna symboli i baśniowej fantazji.
W dwudziestoleciu międzywojennym wydała tomy poetyckie: Niebieskie migdały (Kraków 1922), Różowa magia. Poezje (Kraków 1924 – z ilustracjami autorki), Pocałunki (Warszawa 1926), Dancing. Karnet balowy (Warszawa 1927), Wachlarz. Zbiór poezyj dawnych i nowych (Warszawa 1927), Cisza leśna (Warszawa 1928), Paryż (Warszawa 1929), Profil białej damy (Warszawa 1930), Surowy jedwab (Warszawa 1932), Śpiąca załoga (Warszawa 1933), Balet powojów (Warszawa 1935), Krystalizacje (Warszawa 1937), Szkicownik poetycki (Warszawa 1939).
Debiutem scenicznym był Szofer Archibald. Komedia w trzech aktach (1924). Do wybuchu wojny Maria Pawlikowska-Jasnorzewska stworzyła piętnaście sztuk, wśród których przeważają komedie. Dobrze oceniający jej dorobek krytycy porównywali pisarkę m.in. z Molierem, Pierrem de Marivaus i Oskarem Wildem. Stworzyła m.in. słuchowiska radiowe oraz ośmieszającą Hitlera i nazizm groteskową tragifarsę Baba-Dziwo, wystawioną w Krakowie w teatrze im. Juliusza Słowackiego w roku 1938. Spod jej pióra wyszły ponadto liczne sztuki psychologiczno-obyczajowe (Egipska pszenica, 1932, Zalotnicy niebiescy, 1933).
Od biografki usłyszeliśmy o dzieciństwie poetki spędzonym w krakowskim dworku Kossakówka, o jej rodzinie – artystycznym rodzie Kossaków – oraz o burzliwych losach jej życia: miłościach spełnionych i niespełnionych, chorobie, samotności, głębokiej fascynacji przyrodą, ale także strachem przed starością. Słuchając Marioli Pryzwan, czuliśmy się obecni w salonie Kossaków, gdzie na ścianach wisiały obrazy Wojciecha Kossaka, a w powietrzu unosiła się poezja. Autorka książki oczarowała nas swoją opowieścią – barwną, pełną empatii i ogromnej wiedzy. Jej słowa tchnęły życie w postać poetki, przybliżając ją nam jako kobietę z krwi i kości – pełną pasji, wrażliwości, ale i wewnętrznych zmagań.
Spotkanie było nie tylko hołdem dla Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, ale także pięknym doświadczeniem literackim i emocjonalnym, które na długo pozostanie w naszej pamięci.
Dziękujemy kadrze Domu Opieki Marianna, Pani Justynie Fulczyńskiej-Denarskiej za miłą współpracę, wspólną promocję poezji i literatury biograficznej.
Tekst: Dorota Bortkiewicz
Foto: Justyna Denarska
